(Ευχαριστίες στη σύζυγό μου Καίτη για την πολύχρονη συμπαράστασή της- Υπήρξε ο πρώτος ακροατής και κριτής των απόψεών μου).
Ο ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΌΣ ΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Αποδεικτικός λόγος, με πολύ απλά λόγια, είναι αυτός όπου με κάποιο συλλογισμό υποστηρίζουμε ή απορρίπτουμε μια γνώμη δική μας ή ενός άλλου προσώπου.
Αποδεικτική παράγραφος, επομένως, είναι εκείνη στην οποία με κάποιο συλλογισμό υποστηρίζουμε, ή απορρίπτουμε, μια γνώμη δική μας ή κάποιου άλλου.
Με συλλογισμό έστω και λανθασμένο;
Όχι ∙ μόνο με ορθό συλλογισμό.
Άρα, μπορούμε να πούμε ότι: αποδεικτική παράγραφος είναι εκείνη στην οποία με κάποιο ορθό συλλογισμό υποστηρίζουμε, ή απορρίπτουμε, μια γνώμη δική μας ή ενός άλλου προσώπου.
Όλα αυτά σημαίνουν ότι όταν συντάσσουμε μια αποδεικτική παράγραφο, προσέχουμε ο συλλογισμός που θα βάλουμε σ’ αυτήν να είναι ορθός.
Από δω βγαίνει και ο πρώτος και βασικός κανόνας: Η αποδεικτική παράγραφος που συντάσσουμε πρέπει να περιέχει ορθό συλλογισμό.
Στην ερώτηση ποιος είναι ορθός συλλογισμός, απαντά η επιστήμη της Λογικής και μας λέει ότι: ορθός συλλογισμός είναι εκείνος που διατυπώνεται με ορισμένους υποχρεωτικούς κανόνες και που έχει σχέση με την πραγματικότητα.
Δεν μπορούμε δηλαδή να βάλουμε σε ένα συλλογισμό μας κάτι που δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα, ούτε να διατυπώσουμε ένα συλλογισμό όπως νομίζουμε. Θα τον διατυπώσουμε με ορισμένους κανόνες.
Ο συλλογισμός και η αποδεικτική παράγραφος
Κάθε συλλογισμός αναφέρεται σε ένα θέμα.
Ο συλλογισμός διατυπώνεται ορθά όταν βάλουμε στην αρχή του κάποιες γνώσεις μας για το θέμα και μετά όταν γράψουμε το συμπέρασμα που βγάζουμε από αυτές τις γνώσεις.
Α ΄ τύπος συλλογισμού (που ονομάζεται κατηγορικός συλλογισμός): ξεκινάει με αποδεικτικές και έχει το συμπέρασμα στο τέλος.
Πχ:1. Όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί (= γνώσεις από την εμπειρία μας)
2. Ο Σωκράτης ήταν άνθρωπος (= γνώση από το μάθημα της Ιστορίας)
3. Άρα, ο Σωκράτης ήταν θνητός (= συμπέρασμα)
Τις δυο πρώτες προτάσεις από αυτή την αποδεικτική «παράγραφο», η Λογική τις ονομάζει προκείμενες, εμείς θα τις λέμε εδώ (στο συντακτικό της αποδεικτικής παραγράφου δηλαδή) αποδεικτικές προτάσεις. Την τρίτη πρόταση η Λογική την ονομάζει συμπέρασμα, εμείς θα τη λέμε εδώ συμπέρασμα αλλά και κατακλείδα.
Το παραπάνω κείμενο το ονομάσαμε «παράγραφο» (με εισαγωγικά). Για να ονομάζεται παράγραφος χωρίς εισαγωγικά, πρέπει να συνδέεται με μια προηγούμενη ή με μια επόμενη παράγραφο, να είναι δηλαδή μέρος από ένα κείμενο.
Παράγραφος, με άλλο λόγια, είναι ένα τμήμα από ένα κείμενο όπου εξετάζουμε ένα σημείο από ένα θέμα, τμήμα που συνδέεται με άλλα τμήματα (με άλλες παραγράφους) του κειμένου όπου εξετάζουμε άλλα σημεία από το ίδιο θέμα.
. / .
Εάν προσπαθήσουμε να γράψουμε ένα κείμενο, δηλαδή πολλές παραγράφους που να εξετάσουν διάφορες πλευρές από ένα θέμα, τότε θα βάλουμε και λέξεις ή φράσεις ή προτάσεις που θα συνδέουν αυτές τις παραγράφους μεταξύ τους (θα βάλουμε συνδετικές λέξεις ή συνδετικές φράσεις ή συνδετικές προτάσεις που θα συνδέουν αυτές τις παραγράφους), αλλά η ροή του λόγου μας θα μας αναγκάσει να κάνουμε τους συλλογισμούς σε ορισμένες παραγράφους με άλλο τρόπο: Πχ:
Ενδεικτικό κείμενο 1: Θέμα: Ο Σωκράτης και τα κυριότερα χαρακτηριστικά του
& 1 (πρόλογος) Ας εξετάσουμε τα κυριότερα χαρακτηριστικά που είχε ο Σωκράτης.
& 2 Ο Σωκράτης, καταρχήν, ήταν Έλληνας, γιατί γεννήθηκε από Έλληνες γονείς.
&3 Τους ανθρώπους που τους αρέσει να συζητούν και να εξετάζουν τις έννοιες, όπως για παράδειγμα τι είναι ωραίο, οι αρχαίοι Έλληνες τους ονόμαζαν φιλόσοφους.
Ο Σωκράτης συνέχεια συζητούσε και εξέταζε με άλλους τέτοιες έννοιες,
άρα ήταν φιλόσοφος.
&4 Ήταν εξάλλου σαν χαρακτήρας γενναίος.
Όπως μας λένε οι ιστορικές πηγές, και κυρίως οι μαθητές του Πλάτωνας και Ξενοφώντας με τα συγγράμματά τους, ο Σωκράτης πήρε μέρος σε τρεις εκστρατείες και διακρίθηκε σε όλες για το θάρρος του, όπως και ότι αργότερα αρνήθηκε με κίνδυνο της ζωής του να εκτελέσει μια παράνομη διαταγή των τριάκοντα τυράννων.
Από όλα αυτά συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι ήταν και γενναίος.
&5 (ανακεφαλαίωση) Όπως βλέπουμε από όσα αναπτύξαμε, τα κυριότερα χαρακτηριστικά του Σωκράτη είναι ότι ήταν Έλληνας, φιλόσοφος και σαν χαρακτήρας γενναίος.
Σχόλια:
► Στην &2 του παραπάνω ενδεικτικού κειμένου διατυπώσαμε τον συλλογισμό όχι ως κατηγορικό, αλλά αλλιώς. Γράψαμε πρώτα το συμπέρασμα «ο Σωκράτης ήταν Έλληνας» και μετά γράψαμε μια αποδεικτική, «γιατί γεννήθηκε από Έλληνες γονείς». Συντάξαμε την παράγραφο με συλλογισμό τύπου Β ΄ (που η Λογική τον ονομάζει ενθύμημα).
Την &3 τη συντάξαμε με συλλογισμό Α ΄ τύπου (βάλαμε δηλαδή πρώτα αποδεικτικές και μετά το συμπέρασμα).
► Την &4 τη συντάξαμε βάζοντας πρώτα το συμπέρασμα, μετά αποδεικτικές προτάσεις και στο τέλος ξαναγράψαμε το συμπέρασμα. Την παράγραφο αυτή τη συντάξαμε με συλλογισμό τύπου Γ ΄, που μπορούμε να τον ονομάσουμε «κλειστό ή γεωμετρικό επιχείρημα».[1]
► Στην &4 γράψαμε το τελικό συμπέρασμά μας. Αυτή την παράγραφο την ονομάζουμε ανακεφαλαιωτική και περιλαμβάνει τα συμπεράσματα που εξαγάγαμε στις προηγούμενες παραγράφους του κειμένου.
Οι ονομασίες των βασικών προτάσεων μιας παραγράφου (1)
Ας επαναλάβουμε την &4 από το ενδεικτικό κείμενο 1 για να δούμε ποια ονόματα δίνει το Συντακτικό της Αποδεικτικής Παραγράφου στις διάφορες προτάσεις της.
&4 (Θεματική πρόταση:) Ήταν εξάλλου σαν χαρακτήρας γενναίος.
(Αποδεικτικές προτάσεις:) Όπως μας λένε οι ιστορικές πηγές, και κυρίως οι μαθητές του Πλάτωνας και Ξενοφώντας με τα συγγράμματά τους, ο Σωκράτης πήρε μέρος σε τρεις εκστρατείες και διακρίθηκε σε όλες για το θάρρος του, όπως και ότι αργότερα αρνήθηκε με κίνδυνο της ζωής του να εκτελέσει μια παράνομη διαταγή των τριάκοντα τυράννων.
(Κατακλείδα/ συμπέρασμα) Από όλα αυτά συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι ήταν και γενναίος.
Όταν η παράγραφος, όπως η &4, ξεκινάει με ένα συμπέρασμα, τότε το συμπέρασμα αυτό και την πρόταση που το περιέχει την ονομάζουμε Θεματική πρόταση.
Τις προτάσεις που αποδεικνύουν τη θεματική πρόταση, ή ενδεχομένως την απορρίπτουν, τις ονομάζουμε αποδεικτικές προτάσεις.
Το συμπέρασμα που γράφουμε στο τέλος, όπως και την πρόταση που το περιέχει, τη λέμε συμπέρασμα ή κατακλείδα.
Ώστε μια παράγραφος μπορεί να αποτελείται: Στην αρχή της από μια θεματική πρόταση, μετά να ακολουθούν οι αποδεικτικές προτάσεις, και στο τέλος να τελειώνει με συμπέρασμα παρόμοιο με αυτό που αναφέρει η θεματική πρόταση. Ο τύπος της τότε είναι : Θεματική πρόταση- αποδεικτικές προτάσεις- συμπέρασμα/ κατακλείδα.
Όμως είδαμε στο ίδιο κείμενο, και την παράγραφο & 2 «ο Σωκράτης, καταρχήν, ήταν Έλληνας, γιατί γεννήθηκε από Έλληνες γονείς». Αυτή δεν έχει κατακλείδα. Ο τύπος της είναι θεματική πρόταση- αποδεικτική πρόταση ( μια μόνον αποδεικτική πρόταση).
Είδαμε, εξάλλου και την &3. Αυτή η παράγραφος δεν έχει θεματική πρόταση - έχει μόνον αποδεικτικές προτάσεις και κατακλείδα/ συμπέρασμα. Ο τύπος της είναι αποδεικτικές προτάσεις - κατακλείδα/ συμπέρασμα.
Είδαμε, επίσης, και την &5 που ονομάζεται ανακεφαλαιωτική. Αυτή δεν είναι καθαυτό αποδεικτική παράγραφος, είναι περιγραφική, γιατί σ’ αυτήν περιγράφουμε τα συμπεράσματα των προηγούμενων αποδεικτικών παραγράφων μας. Έχει βοηθητική θεματική πρόταση, μια πρόταση δηλαδή που μας βοηθάει να ανακεφαλαιώσουμε/ περιγράψουμε τα συμπεράσματα των προηγούμενων παραγράφων μας. Τη θεωρούμε όμως ως παράγραφο που ανήκει στον αποδεικτικό λόγο γιατί μόνον σ’ αυτόν τη χρησιμοποιούμε.
Και οι τέσσερεις αυτές παράγραφοι είναι απλές, είναι μονές.
Είδαμε, βέβαια, και την &1 που ονομάζεται πρόλογος. Γι’ αυτήν και τις μορφές που παίρνει θα μιλήσουμε αργότερα, αφού πρώτα πούμε και για τους άλλους τύπους αποδεικτικών παραγράφων.
Τύποι αποδεικτικών παραγράφων (1-4)
Ανακεφαλαιώνοντας, θα πούμε ότι είδαμε μέχρι τώρα τους εξής τέσσερις τύπους αποδεικτικών παραγράφων:
Τύπος 1 (του κατηγορικού συλλογισμού): Πρώτα οι αποδεικτικές και μετά το συμπέρασμα/ κατακλείδα, ή για συντομία Απ + ΣΚ. [2]
Τύπος 2 ( ενθύμημα): Πρώτα το συμπέρασμα ως θεματική πρόταση και μετά μια αποδεικτική πρόταση, ή για συντομία Θπ + Απ.
Τύπος 3 (κλειστό ή γεωμετρικό επιχείρημα): Πρώτα το συμπέρασμα ως θεματική πρόταση, μετά οι αποδεικτικές και στο τέλος ξανά το συμπέρασμα ως κατακλείδα, ή για συντομία Θπ + Απ + ΣΚ.
Τύπος 4 (ανακεφαλαιωτική): Πρώτα μια βοηθητική θεματική πρόταση και μετά τα συμπεράσματα των προηγούμενων παραγράφων, ή για συντομία Βοηθητική Θπ + Συμπεράσματα.
Διπλές παράγραφοι (τύποι 5- 6)
Στις προηγούμενες παραγράφους του κειμένου 1 εξετάσαμε σε κάθε μια από ένα σημείο για τον Σωκράτη και αυτό αποδείξαμε.
► Όταν γράψουμε στη θεματική πρόταση δυο σημεία που πρέπει να εξετάσουμε/ αποδείξουμε, τότε κατασκευάζουμε διπλή παράγραφο. Πχ
> (Τύπος 5α):
&1 Θεματική πρόταση/ περίοδος: Ο Σωκράτης ήταν φιλόσοφος και σαν χαρακτήρας γενναίος άνθρωπος.
Αποδεικτικές: Από την αρχαιότητα ακόμα έως και σήμερα, τους ανθρώπους που ενδιαφέρονται να εξετάζουν τη σημασία των λέξεων, όπως πχ τι σημαίνει η έννοια ωραίος, τους ονομάζουμε φιλοσόφους. Τον Σωκράτη αυτό κυρίως τον ενδιέφερε και με αυτό απασχολείτο στις συζητήσεις με άλλους κάθε μέρα. Ήταν λοιπόν φιλόσοφος. Ήταν, εξάλλου, σαν χαρακτήρας γενναίος. Μας το βεβαιώνουν αυτό αρχαίες πηγές από τις οποίες μαθαίνομε ότι και στους τρεις πολέμους που πήρε μέρος φέρθηκε με θάρρος, όπως και ότι με κίνδυνο της ζωής του αρνήθηκε στην εποχή των τριάκοντα τυράννων να εκτελέσει μια παράνομη διαταγή τους.
Κατακλείδα/ συμπέρασμα: Από όσα αναπτύξαμε βλέπουμε, ότι ο Σωκράτης ήταν φιλόσοφος και σαν χαρακτήρας γενναίος άνθρωπος.
> (Τύπος 5β) Η παραπάνω διπλή παράγραφος μπορεί να γραφεί και όπως παρακάτω:
Θεματική πρόταση/ περίοδος: Ο Σωκράτης ήταν φιλόσοφος και σαν χαρακτήρας γενναίος άνθρωπος.
Αποδεικτικές: Από την αρχαιότητα ακόμα έως και σήμερα, τους ανθρώπους που ενδιαφέρονται να εξετάζουν τη σημασία των λέξεων, όπως πχ τι σημαίνει η έννοια ωραίος, τους ονομάζουμε φιλοσόφους. Τον Σωκράτη αυτό κυρίως τον ενδιέφερε και με αυτό απασχολείτο στις συζητήσεις με άλλους κάθε μέρα. Ήταν, εξάλλου, σαν χαρακτήρας γενναίος. Μας το βεβαιώνουν αυτό αρχαίες πηγές από τις οποίες μαθαίνομε ότι και στους τρεις πολέμους που πήρε μέρος φέρθηκε με θάρρος, όπως και ότι με κίνδυνο της ζωής του αρνήθηκε στην εποχή των τριάκοντα τυράννων να εκτελέσει μια παράνομη διαταγή τους.
Κατακλείδα/ συμπέρασμα: Από όσα αναπτύξαμε βλέπουμε, ότι ο Σωκράτης ήταν φιλόσοφος και σαν χαρακτήρας γενναίος άνθρωπος.
. / .
► Και η παρακάτω παράγραφος, που ξεκινάει με αποδεικτικές προτάσεις, είναι διπλή γιατί εξετάζουμε και αποδεικνύουμε δυο σημεία:
(Τύπος 6)
Αποδεικτικές προτάσεις: Τον Σωκράτη τον ενδιέφερε και με αυτό ασχολούνταν όλη μέρα στις συζητήσεις του με άλλους, η σημασία των εννοιών, πχ τι είναι καλό κι αγαθό ή τι είναι ωραίο. Σαν χαρακτήρας εξάλλου ήταν όπως μας βεβαιώνουν ιστορικές πηγές, γενναίος.
Συμπέρασμα/ κατακλείδα. Ήταν δηλαδή ένας φιλόσοφος, και σαν χαρακτήρας ένας γενναίος τύπος.
. / .
► Η διπλή παράγραφος είτε με τον τύπο 5, είτε με τον τύπο 5β είτε με τον τύπο 6, είναι μια σύνθετη παράγραφος.
Τύπος 7, μονή παράγραφος με δυο κατακλείδες
Έστω η παρακάτω μονή παράγραφος 1:
&1 Θεματική πρόταση: Βία υπήρχε πάντα.
Αποδεικτικές: Στην αρχαιότητα με τη μορφή της δουλείας, στο μεσαίωνα με τη μορφή της Ιεράς Εξετάσεως και στην νεότερη εποχή ως αποικιοκρατία, ιμπεριαλισμός, ναζισμός, φασισμός, σταλινισμός κτλ.
Κατακλείδα/ συμπέρασμα Α: Βία υπήρχε, πράγματι, πάντοτε
Κατακλείδα/συμπέρασμα Β : και οφείλεται σε πολλές αιτίες.
► Η παραπάνω παράγραφος τελειώνει σε δυο συμπεράσματα/ κατακλείδες Α και Β., από τα οποία το Α είναι παρόμοιο με τη θεματική πρόταση. Το συμπέρασμα Β βγαίνει αμυδρά από τις αποδεικτικές προτάσεις, αλλά δεν αποδεικνύεται με επάρκεια απ’ αυτές. Γι’ αυτό το λόγο πρέπει να κατασκευάσουμε μια επόμενη παράγραφο στην οποία θα το αποδείξουμε με επάρκεια. Στην επόμενη παράγραφο δεν θα γράψουμε μια νέα θεματική πρόταση, αλλά θα θεωρήσουμε ως θεματική της πρόταση το Β συμπέρασμα της προηγούμενης παραγράφου.
Έστω, λοιπόν, ότι μετά τη &1 ακολουθεί η εξής παράγραφος &2:
&2 Θεματική πρόταση - (εννοείται το Β συμπέρασμα)
Αποδεικτικές: Σε οικονομικά κυρίως αίτια, όπως στην δουλεία, στην αποικιοκρατία και στον ιμπεριαλισμό, αλλά και σε θρησκευτικούς φανατισμούς όπως στην Ιερά Εξέταση, σε φυλετικές εξαλλοσύνες όπως στον ναζισμό, σε πολιτικές μισαλλοδοξίες όπως στον ναζισμό. Και παραπέρα σε άλλα αίτια, λόγου χάρη στη βαρβαρότητα ορισμένων ανδρών, ενήλικων σε παιδιά κτλ.
Κατακλείδα: (δεν γράφουμε τίποτα)
&3 πχ: ας μιλήσουμε τώρα για τα αποτελέσματα που φέρνει η βία . . . .
Σχόλια: Τώρα στην &2 αποδείξαμε με αρκετή επάρκεια το Β συμπέρασμα της πρώτης παραγράφου. (Μετά πηγαίνουμε σε μια άλλη &3 ).
► Όπως βλέπουμε, υπάρχει περίπτωση να πάρουμε την κατακλείδα μιας προηγούμενης παραγράφου ως θεματική πρόταση στην επόμενη παράγραφο. Τις παραγράφους &1 και &2 τις γράφουμε σαν μια παράγραφο, δεν παύει όμως στην ουσία να είναι δυο ξεχωριστές παράγραφοι η μια από την άλλη.
Άλλοι τύποι μονών και διπλών παραγράφων (8- 16)
Στο υποκεφάλαιο αυτό θα δούμε και τους άλλους μονούς τύπους παραγράφων που τους χρησιμοποιούμε όλοι μας. Στο τέλος του όμως θα δούμε έναν τύπο, τον 16ο , που τον χρησιμοποιούν μόνον οι πολύ ώριμοι συγγραφείς.
/ .
Θα ξεκινήσουμε με έναν τύπο που είδαμε, με τον τύπο 2. Αυτός έχει δυο μορφές, μιλήσαμε όμως μόνο για τη μια του, που η Λογική την ονομάζει ενθύμημα. Ας την επαναλάβουμε:
«& Ο Σωκράτης, καταρχήν, ήταν Έλληνας, γιατί γεννήθηκε από Έλληνες γονείς».
Η δεύτερη μορφή του ξεκινάει και αυτή με το συμπέρασμα, έχει όχι μόνο μια αλλά περισσότερες αποδεικτικές. Πχ:
█ Τύπος 8, του αντιστραμμένου συλλογισμού
Θεματική πρόταση: Ο Σωκράτης ήταν Έλληνας.
Αποδεικτικές:: Όσοι γεννιούνταν στην Ελλάδα από Έλληνες γονείς οι αρχαίοι μας πρόγονοι τους ονόμαζαν Έλληνες. Ο Σωκράτης γεννήθηκε στην Ελλάδα από Έλληνες γονείς».[3]
Σχόλια: Στο τέλος αυτού του τύπου δεν γράφουμε κανένα συμπέρασμα. Το συμπέρασμά του είναι γραμμένο ως θεματική πρόταση.
█ Τύπος 9 όπου παραλείπεται η πρώτη κατακλείδα.
Είδαμε τον τύπο 7 που τελειώνει σε δυο κατακλείδες. Α και Β. Πολλές φορές όμως παραλείπουμε την πρώτη κατακλείδα και γράφουμε μόνο τη δεύτερη.
Παράδειγμα η παρακάτω &1:
&1 Θεματική πρόταση: Βία υπήρχε πάντα.
Αποδεικτικές: Στην αρχαιότητα με τη μορφή της δουλείας, στο μεσαίωνα με τη μορφή της Ιεράς Εξετάσεως και στην νεότερη εποχή ως αποικιοκρατία, ιμπεριαλισμός, ναζισμός, φασισμός, σταλινισμός κτλ.
Κατακλείδα/συμπέρασμα Β : Όπως βλέπουμε από όσα εκτέθηκαν η βία οφείλεται σε πολλές αιτίες. Ας το διευκρινίσουμε όμως καλύτερα αυτό.
&2 Θεματική πρόταση - (εννοείται το Β)
Αποδεικτικές: Σε οικονομικά κυρίως αίτια, όπως στην δουλεία, στην αποικιοκρατία και στον ιμπεριαλισμό, αλλά και σε θρησκευτικούς φανατισμούς όπως στην Ιερά Εξέταση, σε φυλετικές εξαλλοσύνες όπως στον ναζισμό, σε πολιτικές μισαλλοδοξίες όπως στον σταλινισμό. Και παραπέρα σε άλλα αίτια, λόγου χάρη στη βαρβαρότητα ορισμένων ανδρών σε βάρος γυναικών, ορισμένων ενήλικων σε παιδιά κτλ.
Κατακλείδα: (δεν γράφουμε τίποτα)
&3 Ας έρθουμε τώρα να δούμε τα αποτελέσματα που φέρνει η βία [ . . .]
► Σχόλια: Στο τέλος της &1 δεν γράψαμε το Α συμπέρασμα (ότι βία υπήρχε πάντα, όπως κάναμε στον τύπο 7)), γιατί εύκολα εννοείται και γιατί απευθυνόμαστε σε ώριμους αναγνώστες. Γράψαμε μόνο το Β συμπέρασμα και μετά πήγαμε στην &2 (και ακολούθως στην &3).
█ Τύπος 10 , Ο αριθμητικός τύπος
Πολλές φορές χρησιμοποιούμε μια πρόταση με το ρήμα είναι, ή κάποιο ανάλογο, για να προσδιορίσουμε έναν αριθμό ή μια ποσότητα από κάτι, και στη συνέχεια γράφουμε τόσα από αυτό το κάτι, όσα προσδιορίσαμε.
Παράδειγμα 1.- Θεματική πρόταση: Η ποίηση μπορεί διαιρεθεί, αδρομερώς, σε τρία μέρη.
Αποδεικτικές : Στην επική, στη λυρική και στη δραματική.
Παράδειγμα:2.- Θεματική πρόταση: Τα αίτια της βίας μπορούν να χωριστούν σε τέσσερις κυρίως κατηγορίες.
Αποδεικτικές: Στα οικονομικά αίτια και συμφέροντα, στις διακρίσεις (φυλετικές, θρησκευτικές), σε ιδεολογικά και πολιτικά αίτια, και τέλος, στο αδιαπαιδαγώγητο ορισμένων χαρακτήρων ( βία ανδρών κατά γυναικών, βία ενηλίκων κατά παιδιών κτλ).
► Σχόλια: . Η περίπτωση του αριθμητικού τύπου είναι πολύ συνηθισμένη (τον χρησιμοποιούμε και τον βρίσκουμε όχι μόνο στον αποδεικτικό, αλλά και στον περιγραφικό λόγο).
█ Τύπος 11, Ο προσαυξημένος τύπος
Όταν στην παράγραφο αποδεικνύουμε μιαν αποδεικτική πρόταση με άλλη αποδεικτική, τότε γράφουμε με αυτόν τον τύπο.
Ο τύπος αυτός χρησιμοποιείται και στον συνήθη λόγο και στον μαθηματικό (στα μαθηματικά θεωρήματα, στις μαθηματικές ασκήσεις που λύνουμε). Παραδείγματα:
Παράδειγμα πρώτο. Κείμενο Ν. Γρηγοριάδη, Το καλό κατάστημα [4]
Θεματική πρόταση: Το κατάστημα Χ είναι καλό κατάστημα.
Αποδεικτική Α : Γιατί είναι μοντέρνο,
(αποδεικτική, για την
αποδεικτική Α) και είναι μοντέρνο γιατί διαθέτει σύστημα κλιματισμού, χώρους ξεκούρασης και αναψυχής για τους πελάτες του.
Αποδεικτικές Β-Δ : Γιατί είναι καθαρό, γιατί οι υπάλληλοί του είναι ευγενικοί και πρόθυμοι, γιατί τέλος, έχει ποικιλία ειδών και σε καλές τιμές.
Κατακλείδα Γι’ αυτούς τους λόγους το θεωρώ καλό κατάστημα.
Παράδειγμα δεύτερο. Κείμενο από τα μαθηματικά (από τη γεωμετρία)
Θεματική πρόταση : Σε κάθε τρίγωνο απέναντι από ίσες πλευρές βρίσκονται ίσες γωνίες.
( επεξήγηση=) : Δηλαδή αν ΑΒ= ΑΓ, συνεπάγεται γωνία Β = γωνία Γ.
Αποδεικτική : Ας θεωρήσουμε ένα τρίγωνο ΑΒΓ με ΑΒ= ΑΓ. Αν φέρουμε τη διχοτόμο του ΑΔ, έχουμε τρίγωνο ΑΒΔ = τρίγωνο ΑΓΔ,
Αποδεικτική για
την αποδεικτική: (γιατί ΑΒ= ΑΓ, ΑΔ= ΑΔ, γωνία Α1 = γωνία Α2).
Συμπέρασμα: και άρα, γωνία Β= γωνία Γ.
► Σχόλια: Στα παραπάνω παραδείγματα αποδείξαμε μιαν αποδεικτική με άλλη αποδεικτική, που μπορούμε να την ονομάσουμε «βοηθητική αποδεικτική, ή αποδεικτική της αποδεικτικής». Υπάρχει όμως περίπτωση να αποδείξουμε και δεύτερη και τρίτη αποδεικτική την κάθε μια με βοηθητική αποδεικτική. Τότε η παράγραφος δεν είναι απλώς προσαυξημένη, αλλά πολυπροσαυξημένη.
█ Τύπος 12, όπου οι αποδεικτικές αντικαθίστανται από τη φράση «όπως είναι γνωστό» ή άλλη παρόμοια.
Παράδειγμα η παρακάτω παράγραφος &1:
&1 Βία, όπως είναι γνωστό, υπήρχε πάντα.
&2 Ας εξετάσουμε τώρα σε ποιες αιτίες οφείλεται [..]
► Σχόλια: Τον τύπο που έχει η &1 τον χρησιμοποιούμε όταν απευθυνόμαστε σε ώριμους αναγνώστες πού ξέρουν ότι βία υπήρχε πάντα και δεν χρειάζεται να τους το αποδείξουμε. Μετά, πηγαίνουμε σε άλλη παράγραφο όπου θα εξετάσουμε κάτι άλλο από το θέμα μας, πχ τις αιτίες.
█ Τύπος 13. Η ατελής παράγραφος
(= παράγραφος που αποτελείται μόνο από θεματική πρόταση ή θεματική περίοδο) [5]
Πολλές φορές γράφουμε μια γνώμη μας (μια θεματική δηλαδή πρόταση ή περίοδο), χωρίς να την αποδεικνύουμε, γιατί θεωρούμε ότι αυτός που θα τη διαβάσει γνωρίζει αυτή τη γνώμη και τη θεωρεί σωστή. Μετά προχωράμε σε μιαν άλλη παράγραφο. Παραδείγματα:
Παράδειγμα πρώτο : -Παράγραφος από μαθητή (ορισμός για τον ρυθμό):
&1 Ρυθμό λέμε την εντύπωση που μας προκαλεί η επανάληψη σε κανονικά χρονικά διαστήματα ενός κιναισθητικού ερεθίσματος. &2 . . .
Παράδειγμα δεύτερο: Από το δοκίμιο του Ε. Παπανούτσου, η Τέχνη του Επιχειρήματος
&1 Μια από τις πολλές σημασίες της ελληνικής λέξης «λόγος», που με διάφορες μορφές έχει περάσει στις γλώσσες όλων των πολιτισμένων λαών του κόσμου, είναι εκείνη που την ταυτίζει με μιαν άλλη, πολύχρηστη κι αυτήν στην κοινή ομιλία: με το «επιχείρημα». &2 . .
► Σχόλια: Μια ατελής παράγραφος μπορεί να είναι γραμμένη και κολλημένη ή με μια άλλη ατελή , ή γραμμένη και κολλημένη μπροστά ή πίσω από μια άλλη παράγραφο άλλου τύπου. Να είναι δηλαδή κολλημένη σε μια άλλη παράγραφο έτσι που να μη γίνεται αντιληπτό ότι είναι ξεχωριστή παράγραφος.
Ας δούμε τώρα τη διπλή παράγραφο με ατελείς και στο κεφάλαιο για τους σύνθετους τύπους θα δούμε την πολλαπλή με ατελείς, ενώ σε διάφορες αναλύσεις κειμένων που θα κάνουμε στα Παραρτήματα 1 και 2 θα δούμε τις περιπτώσεις που η ατελής είναι κολλημένη μπροστά ή πίσω σε μια άλλη παράγραφο.
█ Τύπος 14, διπλή με ατελείς
Στο παρακάτω κείμενο έχουμε δυο ατελείς παραγράφους γραμμένες σαν μια:
Παράδειγμα από το δοκίμιο του Ε. Παπανούτσου, η Τέχνη του Επιχειρήματος
&1 (διπλή με ατελείς):«Μια από τις πολλές σημασίες της ελληνικής λέξης «λόγος», που με διάφορες μορφές έχει περάσει στις γλώσσες όλων των πολιτισμένων λαών του κόσμου, είναι εκείνη που την ταυτίζει με μιαν άλλη, πολύχρηστη κι αυτήν στην κοινή ομιλία: με το «επιχείρημα»// Τα εγχειρίδια της Λογικής ορίζουν το επιχείρημα ως διαλογισμό ή σειρά αλληλένδετων διαλογισμών, που συντίθεται για να αποδείξει την αλήθεια ή το ψεύδος μιας πρότασης». &2 . . .
► Σχόλια: Με τις δυο καθέτους (//), χωρίσαμε παραπάνω τις δυο ατελείς από τις οποίες αποτελείται η διπλή αυτή παράγραφος &1. Καμιά από αυτές τις ατελείς δεν αποδεικνύει ο συγγραφέας, γιατί θεωρεί ότι γνωρίζει ο αναγνώστης του και θα αποδεχθεί την αλήθεια της κάθε μιας, οπότε προχωράει σε άλλη παράγραφο (την &2).
Για να γράψουμε δυο ατελείς τη μια κολλημένη στην άλλη, πρέπει οπωσδήποτε να είναι σχετικές μεταξύ, τους και όχι άσχετες.
█ Τύπος 15, Η παράγραφος με το γενικό συμπέρασμα
Πολλές φορές τα συμπεράσματα που γράφουμε στην ανακεφαλαιωτική παράγραφο, μάς βοηθάνε να βγάλουμε ένα ακόμα συμπέρασμα, το τελικό συμπέρασμά μας. Τότε τα συμπεράσματα των προηγούμενων παραγράφων μας λειτουργούν σαν αποδεικτικές προτάσεις για το τελικό μας συμπέρασμα. Αυτή η ανακεφαλαιωτική μας παράγραφος είναι, συνήθως, η τελευταία μας αποδεικτική παράγραφος στο αποδεικτικό κείμενό μας.
Πχ: «Τα συμπεράσματα που βγάλαμε στις προηγούμενες παραγράφους είναι πρώτο. . . δεύτερο . . . τρίτο. Από αυτά συνάγουμε ότι τελικό συμπέρασμά είναι ότι . . .».
█ Τύπος 16. Ο ελλειπτικός τύπος
Συνηθίζεται από πολύ ώριμους συγγραφείς που απευθύνονται σε ώριμους αναγνώστες. Ο συγγραφέας παραλείπει να αναφέρει τις όσες πρέπει αποδεικτικές προτάσεις ∙ αναφέρει μόνον μια ή έστω δυο, γιατί ξέρει ότι ο ώριμος αναγνώστης που θα διαβάσει την παράγραφο έχει υπόψη του τις αποδεικτικές που λείπουν.
- Παράδειγμα από Κείμενο του Ευτύχη Μπιτσάκη, Η πυρηνική ενέργεια
Αποδεικτικές προτάσεις: Η πυρηνική ενέργεια αντιπροσωπεύει σήμερα περίπου το 15% του συνόλου της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας. Μάλιστα . . . ορισμένες χώρες της Ε Ο Κ, κυρίως η Γαλλία, στηρίζονται σε σημαντικό βαθμό στην εκμετάλλευση της ενέργειας του πυρήνα.
Κατακλείδα/ συμπέρασμα: Έτσι είναι δύσκολο να ελπίσουμε στο άμεσο μέλλον, να απαλλαγούμε από τους αντιδραστήρες ισχύος [ . . ].
► Από την παράγραφο αυτή λείπουν αποδεικτικές προτάσεις, όπως ότι «και η Γαλλία είναι ισχυρή χώρα και επειδή δεν είναι καθόλου εύκολο να εξαναγκάσεις μια ισχυρή χώρα να υπακούσει σε κάτι άλλο από εκείνο που θέλει», άρα «είναι δύσκολο να ελπίσουμε στο άμεσο μέλλον, να απαλλαγούμε από τους αντιδραστήρες ισχύος».
Το συμπέρασμα του συγγραφέα είναι σωστό. Παραλείπει κάποιες αποδεικτικές, γιατί ξέρει ότι δεν χρειάζονται για έναν ώριμο αναγνώστη, ότι θα κατανοήσει το συμπέρασμα με όσες αποδεικτικές έχει γράψει.
Τα άλλα είδη των προτάσεων στην αποδεικτική παράγραφο (2)
Προτού προχωρήσουμε να δούμε τους σύνθετους τύπους των αποδεικτικών προτάσεων, ας μιλήσουμε και για τα άλλα είδη προτάσεων που χρησιμοποιούμε σε μια αποδεικτική παράγραφο.
Τα είδη προτάσεων η φράσεων που υπάρχουν στις αποδεικτικές παραγράφους μπορεί να είναι έξι.
Μέχρι τώρα μιλήσαμε για τα τέσσερα είδη, για:
- Τις συνδετικές λέξεις, ή φράσεις ή προτάσεις, που χρησιμοποιούμε για να συνδέουμε τη μια παράγραφο με την άλλη,
- Για τις θεματικές προτάσεις, τις αποδεικτικές προτάσεις και τις προτάσεις κατακλείδες/ συμπεράσματα.
Υπάρχουν ακόμα (ως πέμπτο είδος προτάσεων ή φράσεων) οι επεξηγήσεις που βάζουμε μερικές φορές στις παραγράφους μας.
Και τέλος, ως έκτο είδος προτάσεων, υπάρχουν «διάφορα πληροφοριακά στοιχεία» που ενδεχομένως γράφουμε στην παράγραφό μας. Ας δούμε δυο κείμενα, ένα για τις επεξηγήσεις και ένα για τα «διάφορα», και να κάνουμε κάποια πρώτα σχόλια:
Κείμενο 1 από τα μαθηματικά (από τη γεωμετρία)
Θεματική πρόταση : Σε κάθε τρίγωνο απέναντι από ίσες πλευρές
βρίσκονται ίσες γωνίες.
«Διάφορα» (= επεξήγηση): Δηλαδή αν ΑΒ= ΑΓ, συνεπάγεται γωνία Β = γωνία Γ.
Αποδεικτική : Ας θεωρήσουμε ένα τρίγωνο ΑΒΓ με ΑΒ= ΑΓ.
Αν φέρουμε τη διχοτόμο του ΑΔ, έχουμε τρίγωνο
ΑΒΔ = τρίγωνο ΑΓΔ,
Αποδεικτική για την αποδεικτική: (γιατί ΑΒ= ΑΓ, ΑΔ= ΑΔ, γωνία Α1 = γωνία Α2).
Συμπέρασμα: και άρα, γωνία Β= γωνία Γ.
► Στο παραπάνω κείμενο υπάρχουν επεξηγήσεις. Στο παράδειγμά μας μπαίνουν ανάμεσα στη θεματική πρόταση και στις αποδεικτικές, ή με άλλα λόγια διασπούν τη θεματική πρόταση από τις αποδεικτικές.
Οι επεξηγήσεις δεν μπορούν να λείψουν συνήθως από μια παράγραφό μας, γιατί πχ είναι ανάγκη να κατανοήσει ο αναγνώστης το τι εννοούμε με μια λέξη που χρησιμοποιήσαμε.
Κείμενο 2 Θ. Κακριδή, Τα άλογα της Ιλιάδας
Θεματική πρόταση, περίοδος: Όπως και να έχει το πράγμα, το βέβαιο είναι ότι οι αρχαίοι Έλληνες αγαπούσαν το άλογο περισσότερο από κάθε άλλο ζώο. Ειδικά στον Όμηρο που αναπαρασταίνει την ηρωική εποχή,
Αποδεικτικές 1: το άλογο είναι ο σύντροφος του πολεμιστή. Σε βαριές δουλειές δεν το βάζουν ποτέ. Όταν είναι για κουβάλημα, ζεύουν μουλάρια στο αμάξι. Για το όργωμα χρησιμοποιούν βόδια. Τα άλογα είναι μόνο για να σέρνουν το άρμα την ώρα της μάχης,
(Διάφορα) : κυβερνημένα από τον ηνίοχο, ένα δευτερότερο ήρωα, ενώ ο κύριός του πολεμάει πάνω στο άρμα, εξόν αν προτιμήσει να κατεβεί και να χτυπηθεί με τον αντίμαχο πεζός.
Αποδεικτικές 2: Καβάλα πάνω στο άλογό τους δεν πολεμούσαν ποτέ οι ομηρικοί ήρωες.
Σχόλια:
Εδώ τώρα βλέπουμε «κάποια διάφορα πληροφοριακά στοιχεία», το ποιος δηλαδή κυβερνούσε το άλογο. Στο παράδειγμα αυτό τα «διάφορα» μπαίνουν ανάμεσα στις αποδεικτικές και τις διασπούν σε δυο μέρη, σε αποδεικτικές 1 και σε αποδεικτικές 2.
► Αντίθετα με τις επεξηγήσεις, τις περισσότερες φορές τα «διάφορα πληροφοριακά στοιχεία» μπορούν να λείψουν. Στο παραπάνω κείμενο ο συγγραφέας του Θ. Κακριδής αν ήθελε μπορούσε να τα παραλείψει, χωρίς να καταστραφεί η αποδεικτική συλλογιστική της παραγράφου του. Τα έβαλε απλώς, για να μας πει κάτι που διαπίστωσε από τις μελέτες του, κάτι που εμείς δεν το ξέραμε. Από αυτήν την άποψη σωστά έκανε και τα έβαλε.
► Κανόνας: Φυσικά, όταν γράφουμε «διάφορα», α) πρέπει να προσέχουμε πολύ πώς θα τα βάλουμε, για να μπορεί ο αναγνώστης μας να παρακολουθεί τη συλλογιστική διαδικασία της παραγράφου μας. Και β) εάν βάλουμε «διάφορα», πρέπει να τα αναφέρουμε με πολύ συντομία.
Περίληψη για τους μονούς και διπλούς τύπους της αποδεικτικής παραγράφου
Ας επαναλάβουμε περιληπτικά και με άλλη σειρά, πρώτα τους μονούς και μετά τους διπλούς τύπους των αποδεικτικών παραγράφων με τα ονόματά τους:
Α) Τύποι μονών παραγράφων:
* Τύπος του κατηγορικού συλλογισμού
-δύο ή περισσότερες αποδεικτικές και στο τέλος το συμπέρασμα.,
* Τύπος του αντιστραμμένου συλλογισμού
- πρώτα το συμπέρασμα ως θεματική πρόταση, και μετά δυο ή περισσότερες αποδεικτικές
* Τύπος με ενθύμημα
-πρώτα το συμπέρασμα ως θεματική πρόταση, και μετά μια αποδεικτική πρόταση,
* Τύπος του κλειστού ή γεωμετρικού επιχειρήματος
-Πρώτα το συμπέρασμα ως θεματική πρόταση, μετά οι αποδεικτικές και στο τέλος ξανά το συμπέρασμα ως κατακλείδα,
* Τύπος μονής παραγράφου με δυο κατακλείδες
-ξεκινάει με θεματική πρόταση, συνεχίζεται μα αποδεικτικές και τελειώνει σε δυο κατακλείδες που η πρώτη είναι παρόμοια στο νόημα με τη θεματική πρόταση, ενώ η δεύτερη επειδή δεν αποδεικνύεται με επάρκεια μας εξαναγκάζει να γράψουμε μιαν επόμενη παράγραφο, όπου θα την αποδείξουμε με επάρκεια,
* Τύπος όπου παραλείπεται η πρώτη κατακλείδα
Ξεκινάει με θεματική πρόταση, συνεχίζεται με αποδεικτικές και ενώ θα μπορούσε να τελειώσει σε δυο κατακλείδες, παραλείπουμε αυτή που είναι όμοια με τη θεματική μας πρόταση και γράφουμε μόνον τη δεύτερη.
* Τύπος με τη φράση «ως γνωστό» ή άλλη παρόμοια
- Αντικαθιστούμε τις αποδεικτικές με τη φράση «ως γνωστό».
* Η ατελής παράγραφος
-Αποτελείται μόνο από θεματική πρόταση (δεν έχει ούτε αποδεικτικές, ούτε κατακλείδα). Μπορεί να είναι κολλημένη με μια ίδια παράγραφο, ή με οποιαδήποτε άλλη παράγραφο.
* Ο προσαυξημένος τύπος
-Αποδεικνύουμε μιαν αποδεικτική με (βοηθητική) αποδεικτική,
* Ο πολυπροσαυξημένος τύπος
-Αποδεικνύουμε δυο ή περισσότερες αποδεικτικές την κάθε μια με (βοηθητική) αποδεικτική.
* Ο αριθμητικός τύπος
- Στη θεματική πρόταση γράφουμε ότι τα είδη από ένα πράγμα είναι «τόσα», και σαν αποδεικτικές παραθέτουμε τόσα είδη, όσα προσδιορίσαμε στη θεματική μας πρόταση.
* Ο ελλειπτικός τύπος
-Χρησιμοποιείται από ώριμους συγγραφείς, όταν απευθύνονται σε ώριμους αναγνώστες. Παραλείπουν οι συγγραφείς κάποια αποδεικτική που θεωρούν ότι εύκολα οι αναγνώστες θα την αντιληφθούν, γι’ αυτό και δεν τη γράφουν.
* Τύπος με ανακεφαλαίωση των συμπερασμάτων μας
-Πρώτα μια βοηθητική θεματική πρόταση και μετά τα συμπεράσματα των προηγούμενων παραγράφων μας.
* Η παράγραφος με το γενικό συμπέρασμα
-Γράφουμε τα συμπεράσματα των προηγουμένων παραγράφων μας, που λειτουργούν ως αποδεικτικές για γενικό συμπέρασμα, και μετά γράφουμε το γενικό μας συμπέρασμα.
Β) Οι διπλές παράγραφοι
* Θεματική πρόταση ή περίοδος που έχει δυο σημεία προς απόδειξη
-Ξεκινάει με θεματική πρόταση ή περίοδο που έχει δυο σημεία που πρέπει να αποδείξουμε, συνεχίζεται με αποδεικτικές και για τα δυο σημεία, και τελειώνει σε κατακλείδα όπου αναφέρονται και τα δυο σημεία που αποδείξαμε.
* Κατακλείδα που αναφέρει δυο σημεία που αποδείξαμε
-Ξεκινάει με αποδεικτικές που αποδεικνύουν δυο σημεία από ένα θέμα και τελειώνει με συμπέρασμα που αναφέρει και τα δυο αυτά σημεία που αποδείξαμε.
* Διπλή με ατελείς
-Γράφουμε δυο θεματικές θέσεις και η παράγραφος αποτελείται μόνο από αυτές (δεν έχει ούτε αποδεικτικές, ούτε κατακλείδα).
{ΠΡΟΣΘΗΚΗ 14/2/2019: Εκτός από τους παραπάνω τύπους μονών παραγράφων που περικλείουν κυρίως κατηγορικούς συλλογισμούς, υπάρχουν παράγραφοι που περικλείουν υποθετικούς συλλογισμούς, όπως και διαζευκτικούς συλλογισμούς. Σχετικά βλέπε το μπλοκ μου "Συλλογισμοί και είδη παραγράφων" όπου αναφέρω τους τύπους αυτών των συλλογισμών, αυτών των παραγράφων και όπου κάνω και μερικές σχετικές παρατηρήσεις}.
{ΠΡΟΣΘΗΚΗ 14/2/2019: Εκτός από τους παραπάνω τύπους μονών παραγράφων που περικλείουν κυρίως κατηγορικούς συλλογισμούς, υπάρχουν παράγραφοι που περικλείουν υποθετικούς συλλογισμούς, όπως και διαζευκτικούς συλλογισμούς. Σχετικά βλέπε το μπλοκ μου "Συλλογισμοί και είδη παραγράφων" όπου αναφέρω τους τύπους αυτών των συλλογισμών, αυτών των παραγράφων και όπου κάνω και μερικές σχετικές παρατηρήσεις}.
> (ΒΛΕΠΕ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΑΝΑΡΤΗΣΗ)
[1] Ο Ε. Παπανούτσος στο δοκίμιό του «η τέχνη του επιχειρήματος» αυτό το επιχείρημα το ονομάζει γεωμετρικό, γιατί συναντιέται πολύ στη γεωμετρία.
[2] Στον τύπο αυτό υπάγεται και ο λεγόμενος άμεσος συλλογισμός που έχει μια μόνον αποδεικτική και συμπέρασμα. Παράδειγμα: «υποστηρίζετε ότι δεν είναι όλες οι επικερδείς εργασίες έντιμες.. Άρα δέχεστε ότι υπάρχουν επικερδείς εργασίες ανέντιμες».
[3] Ο τύπος αυτός που μοιάζει με το ενθύμημα (συμπέρασμα- αποδεικτική), μπορεί να ονομαστεί τύπος του αντιστραμμένου κατηγορικού συλλογισμού, γιατί μοιάζει και με τον κατηγορικό συλλογισμό που είδαμε και έχει δυο αποδεικτικές, μόνο που εδώ ο κατηγορικός είναι αντιστραμμένος.
[4] Από το βιβλίο του «Η Παράγραφος». Εκδοτικός οίκος «Κώδικας».
[5] Την παράγραφο αυτή μπορούμε να την ονομάσουμε ατελή γιατί δεν έχει καθόλου αποδεικτικές προτάσεις, ούτε καν τη φράση «ως γνωστόν».
=======
Τα ιστολόγιά μου
- Έκθεση Λυκείου (από τον Δ. Τσαμαρδίνο, Θεσσαλονίκη) = για μαθητές
- Μαθήματα για την έκθεση λυκείου = για μαθητές
- Συλλογισμοί
- Συλλογισμοί και είδη παραγράφων
- ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
- ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ (Δομή) ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
- Κειμενικά είδη
- Προβληματισμοί φιλολόγων για το συλλογισμό κλπ
- Παραγωγή κειμένου, Λαθεμένη θεωρία
- A paragraph (η αριστοτελική άποψη)
- Λογική 2 (Logic 2)
- Αιτίες, αναγκαίες και επαρκείς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου